کوچینگ چیست؟ منتورینگ چیست؟! این دو اصطلاح چه تفاوتی با هم دارند؟! بدون تردید یکی از بزرگ ترین و سخت ترین تعهدات در دنیا مدیریت است. در دنیای پیرامون ما همه چیز با نظمی دقیق و بی همتا در حال مدیریت است. این موضوع به چند سال عمر من و شما رخ نداده است. میلیون ها سال است که جهان به طرز شگفت آوری مدیریت می شود و بدون شک در آینده آن نیز رخ خواهد داد.
این امر از کوچک ترین شاخصه آن یعنی مدیریت برخورد شروع و تا بزرگ ترین سطح که سطح فهم و ادراک ما اجازه می دهد، قابلیت بسط و توسعه دارد. بنابراین کسانی که در این دنیا تعهد مدیریت کردن را برعهده میگیرند می بایست آن را با تمام توان به انجام برسانند که شکست در آن بسیار سخت و دشوار است.
مدیریت چیست؟
امروزه مدیریت به عنوان یکی از مشاغل مهم شناخته میشود. در واقع این توانایی مدیران است که در زمان نتیجه گیری مهر شکست یا پیروزی را بر روی یک فرآیند به انجام رسیده می زنند. اما مدیران چه کسانی هستند و چگونه به امر مدیریت مشغول شده اند؟ مدیران کسانی هستند که در نگاه کلی قابلیت رهبری کردن را داشته و می توانند یک تیم را سرپرستی کرده و با ایجاد شرح وظایف برای آن تیم به نتیجه دلخواه برای مورد نظر خود برسند.
این تیم میتواند از یک نفر که خود آن مدیر است شکل گرفته تا هزاران و میلیون ها نفر را در بربگیرد. در برخی از موارد معمول است که مدیران را مربی می نامند. این بدین معنی است که مدیران با حمایت از افراد زیر دست خود و با ایجاد سیستم هایی کاربردی که نشأت گرفته از تجربه و تحقیقات است مجموعه مورد نظر را رهبری می کنند. قابل ذکر است که بهترین مربیان می دانند که موفقیت آن ها عمدتا ناشی از سعی و تلاش افرادشان است. در این زمینه سه اصل مهم وجود دارد:
مدیریت عبارت است از انجام یک فعالیت برنامه ریزی شده توسط نفرات زیر دست و نظارت بر آن ها. مدیران بیشتر به نفرات زیر دست احتیاج دارند تا زیردستان به مدیرانشان
مدیران برای کارهایی که کارکنانشان انجام می دهند موفق شده و پاداش می گیرند نه برای چیزی که خودشان انجام می دهند.
کوچینگ و منتورینگ به چه معناست؟!
باید به این نکته واقف باشیم که هر مدیری قابلیت مربی بودن را ندارد. بنابراین ما پس از توضیحات مختصری که در حوزه مدیریت ذکر کردیم، به بحث تخصصی خود باز می گردیم و صرفاً در رابطه با کوچینگ و منتورینگ صحبت خواهیم کرد. خوب است بدانید بزرگترین مدیران نیز در بعضی از اوقات نیاز به کوچ یا منتور دارند. با ما همراه باشید.
شاید اصطلاح مربیگری بیشتر در حوزه ورزشی به کاربرده شده است. اگر شما وارد مکانی شوید که در آن و پس از ورود واژه مربیگری به گوش تان بخورد، اولین ذهنیت شما بر این خواهد بود که موضوع صحبت درباره یک ورزش و یا یک مسابقه ورزشی است. اما در واقع اینطور نیست.
مربیگری ایجاد رابطه بین شخص با یک شخص دیگر یا یک اشخاص دیگر است که در آن یک نفر به واسطه داشتن تجربه بیشتر، علم کارآمدتر و قدرت پیش بینی، تحلیل و آموزش وظیفه تربیت شخص یا اشخاص دیگر که بر او سپرده شده اند را بر عهده خواهد گرفت. شرح وظایف مربی در قاعده کلی آموزش و هدایت است و برای انجام آن باید این امر را به خوبی انتقال دهد.
در واقع مربیگری تنها در ورزش معنا پیدا نمی کند بلکه در حوزه های مختلف دارای تعریف ها می باشد. اتفاقاً وجود مربی در همه ی این حوزه ها بسیار مهم و حیاتی است. برخی از این حوزه ها مانند مربیگری زندگی، نظارت، راهبری و اصلاح عملکرد می باشند. چنانچه ملاحظه نمایید، می بینید تمامی این سرفصل ها دارای اهمیت فراوانی هستند.
تاثیر وجود یک کوچ یا منتور در زندگی شما
یک مربی در زندگی میتواند سبک و روش و نگاه شما را تغییر دهد. مربی نظارتی میتواند ضعفها و خلل ها را شناسایی و آن را برطرف کند. مربی راهور می تواند بهترین و مناسب ترین شیوه ها را برای رسیدن به هدف به اجرا در آورد و مربی اصلاح عملکرد می تواند با تغییرات در رویه ها عملکرد ها و نتایج را دچار تغییرات ایدهآل کند. بنابراین همانطور که ملاحظه می کنید داشتن یک مربی آگاه و مناسب میتواند زندگی شما را دگرگون کند. اگرچه ذکر این نکته نیز الزامی است که مربی آگاه قابلیت انجام این امور را دارد و چنانچه در انتخاب مربی دچار اشتباه شوید، نتایج معکوس موجبات ضررها و آسیب های جدی خواهد شد.
نکته مهم دیگر تفاوت بین مربی و مشاور است اصولاً مشاورین کسانی هستند که تنها در بخش نظارتی فعالیت دارند و هیچ گاه در حوزه اجرا ورود نمی کنند. کار آن ها دریافت گزارشات و تحقیق آن ها است. راه حل مشاورین در حین اجرای فرآیندها شکل واقعی به خود میگیرد و هدف آن ها در حوزه افراد و یا منابع انسانی تعریف نمی شود. در حالی که مربیگری در چرخه منابع انسانی هویت پیدا می کند و در عمل نیز نه تنها در بخش نظارت فعال هستند بلکه در حوزه اجرا نیز حضور داشته و شرایط را از نزدیک مورد بررسی قرار داده و برای رفع مشکلات و رسیدن به هدف بر روی نفرات تمرکز می کنند.
بنابراین و در تعریف ساده، مربیان کسانی هستند که به افراد اجازه می دهند تا مهارت های درونی، مهارت های فردی، رابطه ها، مدیریت زمان و کنترل های اخلاقی و احساسی را ارتقا داده و در جهت کسب موفقیت مجموعه گام بردارند.
انواع سبک کوچیک و منتورینگ
اما مربیان کوچینگ برای اجرای برنامه های خود دارای سبک های مختلفی هستند که از طریق آن ها بهترین شیوه ها را در پیشبرد اهدافشان اتخاذ میکنند این سبکها یا به تنهایی و یا تلفیقی انتخاب و به اجرا در می آیند. سبک های کوچینگ عبارتند از:
- کنترل کننده
- تشویق کننده
- حمایت کننده
- تحلیل کننده
در واقع مربیان به این طریق و ایجاد روحیه و انگیزه شرایط را کنترل و با حمایت و تشویق و تحلیل اطلاعات بهترین تصمیمات را اتخاذ میکنند.
اما مربیگری مانند هر پروژه دیگری احتیاج به دو فاکتور مهم زمان مکان دارد در واقع یک مربی می بایست دارای فرصت و زمان مناسبی برای آنچه در نظر دارد باید باشد، داشته باشد تا بتواند برنامه های خود را به اجرا در آورد. تخصیص زمان مناسب بسیار پر اهمیت است بدیهی است زمان کوتاه و یا بیش از فرصت لازم چالش های بزرگی را ایجاد می نماید به لحاظ مکانی نیز همین امر متصور خواهد بود.
دارا بودن زیرساخت های مهم در محل مربیگری بسیار حیاتی است. بدیهی است عدم وجود آن تمامی داشته های یک مربی را به مرحله ظهور نمی رساند. اما مربیان همواره ناظر بر عملکردها هستند و آن ها را مورد بررسی قرار می دهند.
یک نمونه منتورینگ موفق
لطفا به این مثال توجه کنید : یک مربی فوتبال دارای ۱۱ بازیکن فیکس و تعدادی بازیکن ذخیره است. او از طرف مدیران باشگاه مورد حمایت قرار می گیرد و برای یک فصل فوتبال (عامل زمان) در یک باشگاه پرطرفدار (عامل مکانی) مشغول فعالیت شده است. پس از مشخص شدن وضعیت مالی و امکانات مقرر می شود تا مربی با هدایت تیم موردنظر پس از پایان مسابقات در میان ۴ تیم اول قرار گیرد.
با شروع تمرینات و مسابقات مربی مورد نظر به وسیله سبک های مربیگری که برشمردیم به عملکرد روزمره تیم توجه و با اتخاذ تصمیمات در این زمینه اقدام به راهبری مجموعه می کند و درنهایت او نیز دارای عملکردی است که در پایان فصل او و تیمش را در چهار تیم اول جدول قرار داده یا نخواهد داد.
اما در اینجا سوال مهمی مطرح می شود. عملکرد بازیکنان از کجا نشات می گیرد؟
آیا این امر تنها با تمرین و ممارست در زمین فوتبال به دست می آید؟ آیا پس از شهرت این عملکرد ارتقا پیدا می کند یا تنزل خواهد یافت؟
چگونه باید به لحاظ شخصیتی بر روی یک بازیکن نظارت داشت و به شکوفا شدن او کمک کرد و در واقع موجب بالنده سازی او شد؟
آیا مربی صرفا با مربیگری این قابلیت را خواهد داشت؟ اینجاست که ما به شخصیتی دیگر برخورد خواهیم کرد که در زبان عامیانه او را مرشد می نامیم و در زبان انگلیسی آن را با نام منتور می شناسیم.
ریشه این کلمه از یونان باستان می آید و عمل او را منتورینگ می نامند. مرشدان که از این به بعد آن ها را منتور می نامیم وظایف اجتماعی، روان شناختی، الگوسازی، انجام دادن مشاوره و هنجار سازی ها را درمیان شاگران خود به انجام می رسانند که مجموعه همین عوامل ساخت رفتار و اخلاق حرفه ای است.
الزاما منتور ها مسئول مستقیم شاگردان نیستند و آن ها ممکن است موضوع فعالیتشان دور از محل فعالیت منتور ها باشد. در واقع هر کدام از شاگردان با شغل، شان، جایگاه اجتماعی، جنسیت مختلف هستند اما همگی تحت نظر یک منتور مشغول فراگیری اخلاق و حرفه ای هستند. درواقع منتور ها الگوی مناسبی هستند که شاگردان با راهنمایی گرفتن از آن ها به یادگیری مشغول خواهند شد.
نکته مهم در اینجاست که در موضوع منتور و فرآیند منتورینگ تمایل هر دو طرف مرشد و شاگرد برای ملحق شدن به یکدیگر به یک میزان و در سطح بالایی باشد. بدیهی است اگر این تمایل وجود نداشته باشد اثرات سوء و زیان دهی خواهد داشت و اصولا دارای کارآمدی نخواهد بود.
ویژگی های یک منتور خوب
اما یک منتور خوب باید دارای چه ویژگی هایی باشد؟ از آنجا که محور فعالیت منتور ها در قبال نفرات است یک منتور خوب باید حائز شرایط زیر باشد:
- انسان دوستی
- دارای نگرش مثبت و سازنده
- قائل بودن به شغل خود
- دارای اعتماد به نفس و تزریق کننده آن به دیگران
- انعطاف پذیری و خلاق
- دارای مهارت های ارتباطی مخصوصا در شنوندگی باشد.
کسانی که با چنین منتور هایی کار میکنند با در نظر گرفتن و سعی و تلاش بر روی موضوع می توانند بهترین نتایج را کسب کنند:
- از ارتباط گیری و کسب مهارت های آن استفاده کنند
- علاقه مند به کسب تجارب جدید و یادگیری و پیشرفت باشند
- برای دست یافتن به این تجارب از سعی و تلاش فروگذار ننمایند.
اما منتورها برخلاف مربیان در یک الگوی زمانی تعریفشده فعالیت می کنند.
4 اصل در منتورینگ موفق
بنابراین در اصل رابطه منتورینگ موفق عبارت است از:
۱)شروع
۲)آموزش دادن
۳)جدایی
۴)تعریف مجدد یا الحاق دوباره
بر این اساس وقتی یک رابطه منتورینگ شکل می گیرد، آموزش ها شروع شده و پس از پایان که نتیجه آن می بایست منجر به بالندگی نفر یا نفرات تحت آموزش قرار گیرد، ارتباط به پایان میرسد و چنانچه نیاز به پیوستگی مجدداً باشد تعریف جدیدی از آموزش شروع و مجدداً به اجرا در خواهد آمد.
نکته مهمی را به شما یادآوری می کنیم منحصر به فرد ترین مربیان منتورهای عالی هستند و ایده آل ترین منتورها مربیان بی نظیری هستند. در واقع اگر شما چنین افرادی را پیدا کنید، موفقیت را در آغوش می گیرید.
منتورینگ الکس فرگوسن
به یک مثال توجه کنید باشگاه منچستریونایتد یکی از قدیمی ترین باشگاه های فوتبال در انگلستان و جهان است. طلایی ترین دوران این باشگاه که در آن به موفقیت های شگفت انگیزی نائل شد، در زمان مربیگری سر الکس فرگوسن است.
مربی که طی مدت حضورش در این باشگاه به عنوان سرمربی نه تنها به بزرگترین افتخارات ورزش دست یافت بلکه در ارائه و سبک بازی سیستم های مدرن و منحصر به فردی را پایه گذاری نمود که امروز نیز در کلاس های آموزش فوتبال از آن به عنوان الگوی دقیق استفاده می شود.
در دوره فرگوسن شاهد پدیده های نوظهوری بودیم که کوچکترین بازیکن تیم آن روز کریستیانو رونالدو اعجوبه فوتبال امروز است. تردیدی نیست که فرگوسن به عنوان یک مربی انقلابی را در فوتبال ایجاد کرد.
اما او دارای یک ویژگی منحصر به فرد دیگر نیز بود و علاوه بر تمرکز بر عملکرد تیم فوتبال منچستر به عنوان یک منتور نیز به رشد و بالندگی بازیکنان توجه کرده و آنها را به خوبی مدیریت میکرد.
خاطرات تمامی بازیکنان از سر الکس فرگوسن به عنوان یک مرشد در بسیاری از کتاب ها در زمینه ورزش چاپ شده و قابل دسترسی است. هنوز هم از این که فرگوسن نیمهشب بازیکنان تیمش را از کلاب های شبانه بیرون کشیده و توبیخ می کرد و یا برنامه روزانه پس از تمرین آن ها را به شدت پیگیری میکرد ورد زبان است.
و نتیجه چه شد؟
آن تیم که به عنوان شیاطین سرخ شناخته می شد سرآمد همه تیم های روزگار خود بود و بازیکنانی مانند رونالدو امروز در سن ۳۷ سالگی همچنان می درخشد.
پیتر اشمایکل با داشتن یک زندگی ایده آل فراز خود را در دروازه تیم ملی دانمارک می بیند و از یک کانتونای یاغی که مربیان از کارکردن با او هراس داشتند، امروزه به عنوان یک نقاش، داستان نویس و هنرپیشه و فعال اجتماعی می درخشد.
این ثمره یک پروژه بزرگ در وجود مردی است که هم مربی نمونه است و هم منتور نابغه. با ذکر این موارد به سراغ نتیجه گیری این مبحث خواهیم رفت.
پس سازمان و مجموعه در حال فعالیت یک مدیر دارد این مدیر نفرات زیر دستی را دارد که پرسنل سازمان و هستند هر کدام از آن ها از دل یک فرهنگ، یک طرز تفکر با جنبه های مختلف با سطح سواد مختلف و از یک طبقه اجتماعی متفاوت هستند.
کوچینگ یا منتورینگ : نتیجه گیری
مدیر کار بسیار سختی در پیش رو دارد او باید مربی خوشفکر و هوشمندی باشد تا تیم خود را رهبری کند تا به نتایج مورد نظر او برسند همینطور باید با سعی و تلاش فراوان این پرسنل ها را به سطحی یکسان در حوزه فعالیت برساند که در حوزه فعالیت شان بهترین عملکرد را داشته باشند. بنابراین نقش منتور را نیز باید به خوبی ایفا کند.
بالندگی نفرات سازمان او منجر به بالندگی مجموعه او خواهد شد. حال اگر مدیری واجد این شرایط باشد نمودار کاری او درخشان خواهد بود و اگر شرایط اینگونه نیست می بایست از هوش و ذکاوت خود استفاده کند و برای تیم خود یک مربی و یک منتور را استخدام کند. لزوم استفاده از این دو شخصیت و یا استفاده از یک کدام از این اشخاص به خرد آن مدیر، نوع فعالیت و اهداف او بستگی دارد.
باید توجه کرد که صرف چنین هزینههایی برای یک سازمان نه تنها می بایست به عنوان یک دستورالعمل به اجرا برسد بلکه اگر آن را سرمایه گذاری تلقی کنیم بی راه نگفته ایم! بهترین ها حرفه ای ترین هستند.
اگر شما در حال راه اندازی مجموعه هستید و یا درحال توسعه سازمان خود می باشید فراموش نکنید باید بهترین و عالی ترین عملکرد خود را به معرض نمایش بگذارید. یا قابلیت آن را دارید و یا خرد آن را. اگر قابلیت دارید شروع کنید و اگر خرد دارید با در اختیار گرفتن مربیان و یا منتورها این امر را ایجاد کنید.
